Historia – CERiP Mniszki

HISTORIA

Wieś powstała w XVIII w. Była kolejno własnością rodziny Prusimskich, Alkiewiczów i jednej gałęzi rodziny Unrugów-Unruhów. Dwór zbudowany został w I poł. XIX w., przebudowany w pocz. XX w., wówczas powstała też stojąca obok dworu willa.
Po II wojnie światowej, do roku 1993, funkcjonowała tu tuczarnia trzody chlewnej.

The village of Mniszki, was founded in the 18th century. It was owned by Prusimscy family, Alkiewicz family and one of the branches of the Unrug family – Unruhs. The manor was built in the first half of the 19th century, rebuilt in the first half of the 20th century, a villa was built next to the manor at that time, too.
During the period after Second World War, until 1993, there was a pig farm here.

20210325_110545

Mniszki to dawny folwark, obecnie przysiółek nad Kamionką, 1 km na pd. od Mnichów. Powstał on nie wcześniej niż w II poł. XVIII w. zapewne na gruntach Mnichów, stąd n. wsi. W 1846 r. nazywano jeszcze Mnichy, podczas gdy sąsiednia wieś nosiła już n. Wielkie Mnichy. Później już Mnichy Małe, urzędowo zaś Klein-Münche. Nazwa deminutywna upowszechniła się dopiero w XX wieku.
W końcu XVIII w. folwark był własnością starościca obornickiego Wincentego Prusimskiego. W latach 1809-12 majątek ten dzierżawił Franciszek Ksawery Alkiewicz. Następnie w posiadaniu jednej z gałęzi rodziny Unrugów, którzy przenieśli swą siedzibę do Tuczęp. Jeszcze w końcu XIX w. folwark Mniszki należał do okręgu dworskiego Tuczępy (majątek rycerski), zaś wybudowanie [Klein-Münche Ab.] do gminy wiejskiej Tuczępy, tak było w 1890 i 1908 r. W latach 1933-54 przysiółek w gromadzie Tuczępy. Przed 1976 r. trafił do sołectwa Mnichy.

Dwór został zbudowany w I poł. XIX w. zapewne już dla Unrugów. W latach 70. XIX w. całe dominium dworskie obejmowało 4480 mórg (1143,7 ha) ziemi. W 1837 r. było tu 8 dymów, w 1885 r. – 9 domów (7 folwarcznych i 2 chłopskie), 1905 r. – 9 (6 + 3). W 1837 r. spisano tu  81 dusz, w 1885 r. – 73 (59 w folwarku i 15 we wsi), w 1905 r.  – 60 (43 + 17). W końcu XX w. nastąpiła stabilizacji ludności: 1970 r. – 83, 1978 r. – 71, 1988 r. – 75, 2003 r. – 69.
Wieś była mieszana religijnie. W latach 70. XIX w. w całym okręgu dworskim protestanci stanowili 45% mieszkańców. W samych Mniszkach może nawet więcej, skoro tu powstała szkoła ewangelicka.
Młyn wodny we wsi rejestrują mapy od końca XVIII w. do lat 60. XX wieku. W latach 40. był to już młyn parowy. W końcu XIX w. funkcjonowała gorzelnia parowa. W końcu lat 40. XX w. należała do Samopomocy Chłopskiej. W okresie międzywojennym 1 km na pd.-wsch. od wsi znajdowała się cegielnia.
Do lat 90. XX w. na skraju wsi funkcjonowała przemysłowa tuczarnia trzody chlewnej.

ŹRÓDŁO: miedzychod.pl (opracowanie na podstawie: „Monografia Międzychodu” Jerzy Zysnarski, lipiec 2005

Do końca XVI wieku Mniszki tworzyły jedną miejscowość z pobliskimi Mnichami, będąc własnością jednej rodziny – Mniskich herbu Nałęcz. Na przestrzeni lat, w momencie gdy stały się odrębnym majątkiem stanowiły własność rodów, m.in.:

  • przełom XVI/XVII wieku Prusimscy herbu Nałęcz
  • XVII wiek Błociszewscy herbu Ostoja
  • XVII/XVIII wiek Pomorscy herbu Abdank
  • 1790-1945 rok von Unruhowie


ŹRÓDŁO:
Andrzejewska H., Andrzejewski A., Jędrzejczak R., Paczesny A., Herbarz Pojezierza. Rody ziemiańskie i ich siedziby na Ziemi Międzychodzko-Sierakowskiej, Muzeum Zamek Opalińskich w Sierakowie, wrzesień 2014

widok ogólny folwarku w Mniszkach ok. poł XIX w.
Widok ogólny folwarku w Mniszkach, ok. poł. XIX w.
najstarsza, srodkowa czesc dworu ok. 1914
Najstarsza, środkowa część dworu ok. 1914 r.

Rodzina von Unruh z Mniszek – Na podstawie wspomnień prof. Georga Christopha von Unruh (w przygotowaniu…)

młyn wodny 1914
Młyn wodny w Mniszkach, ok. 1914 r.
20210325_110415
Widok ogólny folwarku, ok. 1900 r.
dwór w Mn. ok. 1875
Dwór w Mniszkach, ok. 1875 r.
dw. w mn, willa i lew skrzydło ok. 1890 r
Willa i lewe skrzydło dworu
dwór w mn prawe skrzydło ok. 1930
Dwór w Mniszkach, prawe skrzydło, 1930
20210325_110421
Widok ogólny, ok. 1900 r.