W Polsce gramofon wbudowany w odbiornik radiowy często nazywany był adapterem. Ów adapter pozbawiony był własnej elektroniki i korzystał (po poprzednim przełączeniu odbiornika na funkcję gramofonu) zarówno z wzmacniacza mocy jak i głośnika odbiornika radiowego. Potocznie słowo adapter używane było również w określeniu do samodzielnych gramofonów.

Nośnikiem informacji w gramofonie była obracająca się z określoną prędkością płyta z wyżłobionym spiralnym rowkiem, w którym prowadzona była igła. Jej drgania odtwarzały zapisany na płycie sygnał akustyczny przetwarzany następnie w sygnał elektryczny.

Pierwsze płyty były płytami woskowymi. Zastąpiły one walce fonografu. Do lat 50. XX w. używano płyt z szelaku odtwarzanych z prędkością 78 obrotów na minutę. Wyparły je wprowadzone w 1948 r. płyty długogrające (longplay, LP) 33 1/3 oraz „single” (single play, SP) z polichlorku winylu, tzw. winyle.

Typowymi prędkościami płyty były 78, 45, 33 1/3 a czasem także 16 2/3 obrotów na minutę.

Płyty gramofonowe były popularnym nośnikiem muzyki do lat 80. kiedy to zaczęły wypierać je płyty kompaktowe. Obecnie znów zaczynają być w modzie.

Pierwsze urządzenie nagrywające dźwięk, jeszcze bez możliwości jego odtwarzania – fonautograf powstało w roku 1857. Jego konstruktorem był francuski zecer Édouard-Léon Scott de Martinville. Pierwsze urządzenie umożliwiające zarówno nagranie jak i odtworzenie dźwięku stworzył natomiast w 1877 r. Thomas Edison. Pierwsze gramofony elektryczne pojawiły się w 1925 r.

W Polsce jednym z pierwszych zakładów zajmujących się masową produkcją gramofonów były Łódzkie Zakłady Radiowe Fonica, wchodzące w skład Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego Unitra.